روستا ماسال
ماسال در لغت به معنی کوه وار یا مکانی است که در کنار کوه قرار دارد. پس می‌توان نتیجه گرفت که همسایگی با کوه‌های تالشی دلیل نامگذاری این شهر است.
البته این را هم بدانید که در گذشته‌ها به ماسال، رودکنار هم می‌گفته‌اند. البته این هم علتی دارد که در ادامه متن متوجه آن خواهید شد.
ماسال
شهر کوچکی را در نظر بگیرید که پر از سبزی و زیبایی است و رودخانه ای به نام خالکایی هم از کنار آن می‌گذرد. این شهر کوچک و زیبا پر است از آبشارهای مرتفع و جنگل‌هایی که گشت‌وگذار در آنها بیشتر شبیه واردشدن به پوستری جذاب و رنگی است.
پس اگر می‌خواهید بدانید که ماسال کجاست و چه دیدنی‌هایی دارید، فعلا این درونما را از آن در ذهن‌تان ثبت کنید تا به سراغ ریزه کاری‌ها و تعریف از دیدنی‌هایش برویم. رودخانه خالکایی که از آن صحبت شد، از کوه‌های تالش و دامنه‌های کوه شاه معلم سرچشمه می‌گیرد و بعد از گشت وگذارش از کنار ماسال روانه تالاب انزلی می‌شود.
آبشارهای ماسال هم فوق‌العاده دیدنی هستند. مثلا آبشار ویوز در کنار منطقه ییلاقی اولسبلنگاه قرار دارد و آبشاری مرتفع به حساب می‌آید. ماسال آبشارهای دیگری هم دارد که می‌توان از میان آنها به موارد زیر اشاره داشت:
آبشار خون با ارتفاع ۱۵ متر
آبشار تولی‌نسا با ارتفاع ۱۰ متر
آبشار رامینه با ارتفاع ۱۰ متر
ماسال شهر مرتفعی است و در میان شهرهای استان گیلان از نظر ارتفاع، بعد از رودبار در جایگاه بلندترین و مرتفع‌ترین شهر می‌ایستد.
موقعیت ماسال
برای اینکه از موقعیت جغرافیایی ماسال بیشتر باخبر شوید، خوب است به شما بگوییم که در همسایگی کدام شهرهای گیلانی قرار دارد. رضوانشهر، فومن، صومعه‌سرا، خلخال و اردبیل، دور و اطراف ماسال را از جهات مختلف گرفته‌اند.
در گذشته‌های دور، رود کنار یا همین ماسال امروزی، روستایی کوچک بوده که در آن شنبه بازارهای پررونقی برگزار می‌شده است. این شنبه بازارها باعث می‌شوند تا رشد و شکوفایی ماسال بیشتر و بیشتر شود و حالت شهری به خود بگیرد.
این روزها، ییلاق‌های جذاب ماسال از مهم‌ترین دلایل محبوبیت و شهرتش به شمار می‌روند. مردمان ماسال به زبان شیرین تالشی صحبت می‌کنند.
این زبان از پیچ و خم تاریخ همچنان حفظ شده است و مطالعه آن می‌تواند راهنمای شگفت‌انگیزی درباره تاریخ و زبان گذشته‌های ایران باشد. ماسال جمعیت زیادی ندارد. از همین تعداد اندک هم که در نُه سال پیش یعنی سال ۱۳۹۰، حدود ۴۹ هزار و ۳۸۹ نفر بوده است، عده زیادی مسن هستند و بیشتر جوان‌ها برای کار و گذران زندگی در شهرهای بزرگ‌تر، شهر مادری شان را ترک کرده‌اند.
ییلاق های ماسال
همۀ ی ما ماسال را به طبیعتی زیبا و بکر و مناطقی غرق شده در ابر و مه می‌شناسیم. مناطقی که وقتی صبح زود از خواب بیدار شوید، به فاصله یک متری خود را نمی‌توانید ببینید، اما باید منتظر باشید تا ابرها کنار روند و زیبایی واقعی تجلی کند. ماسال به ییلاق‌هایی سرسبز بر دامنه کوه‌های سر به فلک کشیده معروف است، جایی که می‌توانید دنیا را زیر پاهای خود ببینید.
1- ییلاق اولسبلانگاه
ییلاق اولسبلانگاه با وجود درخت‌هایی که در فصل پاییز به رنگ‌های زیبا و مختلف در می‌آیند، از جمله زیباترین جاهای دیدنی ماسال است. واژه اولسبلانگاه به مفهوم «درختی در ارتفاع بالا» است و نامی مناسب برای این منطقه است. «اولَس» در زبان محلی این منطقه به معنی درخت مَمرَز و «بلنگاه» نیز به معنی جایی مرتفع و بلند است. برخی از محلی‌ها اولسبلنگاه را به معنی جایی برای روییدن درخت مَمرَز نیز می‌دانند.
در هر فصلی از سال می‌توانید زیبایی‌های خیره‌کننده‌ای از این منطقه را ببینید. پیشنهاد می‌کنیم اگر فصل پاییز و مه و ابرهای تیره را دوست دارید، مهر و آبان به این منطقه سفر کنید تا از دیدن کوه‌هایی که با درختان قرمز و نارنجی و زرد رنگ‌آمیزی شده‌اند، لذت ببرید.
جالب است بدانید که آب و هوای این ییلاق به حدی عالی است که بسیاری از بومیان ماسال نیز برای گذراندن تابستان، ییلاق اولسبلانگاه را انتخاب می‌کنند. همه خانه‌های این منطقه چوبی است و هنوز برق ندارد و به همین دلیل نیز از پنل‌های خورشیدی یا موتور برق برای تامین برق استفاده می‌شود.
ارتفاع ییلاق اولسبلانگاه ماسال از سطح دریا حدود 1490 متر است و می‌توانید از این منطقه کل ماسال و تالش را ببینید.
2- ییلاق سوئه چاله
ییلاق سوئه چاله که به آن ییلاق سوچاله نیز گفته می‌شود را همه با وجود خانه‌هایی با سقف‌های رنگی می‌شناسند. در زبان محلی ماسال، سوچاله به محلی گفته می‌شود که در آن گیاهانی چون گُلپَر و خنجری می‌رویند. خانه‌های این منطقه در یک یا دو طبقه ساخته شده و از لابلای آنها ابرهای شناور در حال حرکت هستند.
ارتفاع ییلاق سوئه چاله از سطح دریا 1800 متر است و همین امر باعث شده تا دریایی از ابر دور تا دور منطقه را در بر بگیرد. در این منطقه یک تپه یا کوه بلند وجود دارد که به راحتی قابل دسترسی است و وقتی به بالای آن برسید، احساس می‌کنید روی اقیانوسی از ابر قرار گرفته‌اید.
3- ییلاق تلارگاه
ییلاق تالارگاه از خارق‌العاده‌ترین ییلاق‌های ماسال است که همه زیبایی‌های طبیعی را با هم دارد. مه و ابر، جنگل و دره همه در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند و این منطقه را به یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی ماسال تبدیل کرده‌اند. یکی از موهبت‌های سفر به این ییلاق، عدم وجود اینترنت است، بنابراین بدون وجود فضای مجازی، می‌توانید تمام روز را به نظاره کردن زیبایی‌های این منطقه بپردازید و با محلی‌ها صحبت کنید. سفر به این منطقه از ماسال که مجموع زیبایی‌های طبیعی را دارد برای تجدید قوا بهترین فرصت است.
4- ییلاق ملومه
ییلاق ملومه بند یکی دیگر از مکان‌های بسیار زیبا و جاهای دیدنی ماسال است که آب و هوای فوق‌العاده عالی دارد. در این منطقه خانه‌های بیشتری ساخته شده، بنابراین اگر قصد سفری چند روزه را دارید می‌توانید یکی از خانه‌های اهالی را برای اقامت اجاره کنید. ییلاق ملوله شامل دشت، دره، کوه و تپه‌هایی پر از درخت است و از دیدن طبیعتی بکر و زیبا لذت خواهید برد.
5- ییلاق خندیله
ییلاق خندیله در منطقه‌ای کوهستانی و در میان کوه‌های بلند قرار گرفته و به همین دلیل نیز دمای هوای این منطقه پایین‌تر از دیگر ییلاقات ماسال است. بنابراین اگر در فصل تابستان هم به این منطقه سفر می‌کنید همراه خودتان لباس گرم داشته باشید. ییلاق خندیله یکی از ییلاقات محبوب برای فصل تابستان اهالی و عشایر منطقه است، علت آن نیز تفاوت دمایی بالایی این ییلاق با مناطق مجاور دارد.
6- ییلاق اسپی
ییلاق اسپی دشت یکی دیگر از ییلاق های ماسال است که در هر فصلی از سال گردشگران بسیاری از آن دیدن می‌کنند. علت نامگذاری این ییلاق، وجود اسب‌های وحشی در دشت‌ها است. دیدن گله اسب‌هایی که آزاد و رها در حال دویدن هستند، چهره زیبایی به این منطقه بخشیده و وجود اسب‌ها یکی از دلایل اصلی علاقه گردشگران به ییلاق اسپی دشت است.
یکی دیگر از جذابیت‌های منحصربه فرد این ییلاق ماسال، مشاهده اقیانوس ابری است. این پدیده که تنها در ارتفاعات بالا رخ می‌دهد به دلیل به هم پیوستن ابرها به یکدیگر است، اقیانوسی از ابر را ایجاد می‌کند. مطمئنیم از دیدن منظره ابرهای در هم تنیده لذت خواهید برد.
7- ییلاق شنبه
ییلاق شنبه راه یکی از سرسبزترین ییلاق های ماسال است که در آن کلبه‌های چوبی برای استراحت گله داران ساخته شده و گردشگران می‌توانند در آن ساکن شوند. بیشتر اهالی این منطقه به دامپروری مشغول هستند و علت آن نیز وجود دشت‌های سرسبز در ییلاق شنبه راه است. پس صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوید، می‌توانید گله‌هایی از گاو و گوسفند را ببینید که در حال چرا هستند و برای صبحانه نیز از محصولات طبیعی مانند پنیر و شیر تازه استفاده کنید.
8- ییلاق واشیار
ییلاق واشیار یکی دیگر از ییلاق‌های سرسبزی است که در منطقه ماسال قرار گرفته و یکی از مهم‌ترین و زیباترین جاذبه‌های طبیعی آن، آبشار است. یکی از دلایلی که این منطقه را به محلی قابل توجه و همیشگی برای ییلاق تبدیل کرده، هوای خنک در تابستان و وجود آب‌های خروشان و سرد آبشار است. بنابراین غیر از لذت بردن از طبیعت زیبای این منطقه، می‌توانید در آب‌های سرد و روح‌افزای آن نیز آب‌تنی کنید، پس لباس شنا و وسایل مناسب همراه داشته باشید.
9- ییلاق دشت آلنزه
ییلاق بکر و دست‌نخورده دشت آلنزه که در میان کوه‌های شاندرمن واقع شده، یکی دیگر از زیباترین ییلاق های ماسال است. در سفر به ماسال، باید از این ییلاق و زیبایی‌های آن دیدن کنید چون نظیر آن را در هیچ جای دیگری نخواهید دید. در این ییلاق می‌توانید درختان افرایی را ببینید که بیش از 200 سال قدمت دارند.
چشمه‌های خروشان، دشت‌های وسیع و گله اسب‌های وحشی شما را به وجد خواهند آورد. در خانه‌های قدیمی این منطقه که هنوز توسط عشایر استفاده می‌شود، بوی خوش هیزم و چایی که روی آتش دم کشیده، خستگی را از تن شما به در خواهند کرد.
10- ییلاق شالما
ییلاق شالما که در فاصله 12 کیلومتری شهر ماسال واقع شده، یکی دیگر از ییلاق های زیبای ماسال است که توسط رشته کوه‌های البرز محاصره شده است. اهالی این منطقه، شالما را به‌عنوان سرچشمه آب‌ها می‌شناسند چون در این منطقه حداقل 5 چشمه وجود دارد که به دو رود شالما و چلسی می‌ریزند.
طبیعت زیبا، بکر و دست‌نخورده این منطقه یکی از دلایلی است که افراد برای سفر به ماسال آن را انتخاب می‌کنند. از جمله اماکن زیارتی ییلاق شالما می‌توان به بقعه متبرکه سید رضاعلی و سید مهرعلی اشاره کرد. برای دسترسی به ییلاق شالما باید از مسیر ییلاق اولسبلانگاه استفاده کنید.
11- ییلاق خشکه دریا
ییلاق خشکه دریای ماسال در دره‌ای واقع شده که محل تلاقی چند رود پُرآب ماسال است. ارتفاع این ییلاق از سطح دریا حدود 1500 متر است و در میان رشته کوه‌های دشته قرار گرفته و به همین دلیل حتی در تابستان نیز آب و هوایی بسیار مطبوع و خنک دارد.
برای دسترسی به ییلاق خشکه دریا باید چند ساعت رانندگی و بعد پیاده‌روی کنید، اما وقتی به این منطقه رسیدید تازه ارزش انرژی و وقتی که گذاشته بودید را متوجه خواهید شد. یکی از دلایل نامگذاری این ییلاق، وجود دریاچه‌ای در این منطقه بوده که متأسفانه امروز خشک شده است.
12- ییلاق خان بند
ییلاق خان بند دارای دشت‌های وسیع و سرسبزی است که محل چرای گوسفندان روستاییان است. یکی از دلایلی که این ییلاق مورد توجه گردشگران قرار گرفته، حرکت سریع ابرها است که به دلیل موقعیت جغرافیایی این منطقه است.
ییلاق خان بند در مرز هوایی گیلان و اردبیل قرار گرفته و همین موضوع باعث حرکت سریع ابرها در این منطقه می‌شود. گفته می‌شود که پیکر میرزا کوچک خان جنگلی ابتدا در این منطقه به خاک سپرده شده اما این موضوع هنوز به اثبات نرسیده و در حکم روایت است.
مکان های دیدنی ماسال
جاهای دیدنی ماسال تنها محدود به ییلاق‌های سرسبز این منطقه نیست، بلکه می‌توانید با سفر به ماسال از قلعه‌‌ای تاریخی، غار و آبشارهای زیبا نیز لذت ببرید. آب‌تنی در آب خنک و گوارای چشمه، لذتی است که تنها با قدم گذاشتن به آب جاری در پایین دست آبشار می‌توانید تجربه کنید. اگر به ماسال سفر کردید، یک نیم‌روز را برای دیدن چشمه‌ها و آبشارهای این منطقه زیبا از گیلان اختصاص دهید.
1- قلعه کول
قلعه کول در روستای تاس کوه (که به آن روستای قلعه کول نیز گفته می‌شود) و روی تپه‌ای طبیعی با ارتفاع حدود 35 متر واقع شده است. کارشناسان معتقدند که قدمت این قلعه به سده‌های دوم و سوم هجری برمی‌گردد. نوع بنا خشتی است و متأسفانه به دلیل شرایط جوی و نگهداری نامناسب تقریباً تخریب شده است. این اثر تاریخی زیبا در تاریخ 9 بهمن 1386 به ثبت ملی رسیده است. برای دسترسی به این قلعه باید از جاده ماسال به سمت کیش خانی بروید.
2- غار آویشو
غار آویشو در 22 کیلومتری شهر ماسال و در ارتفاع 1460 متری از سطح دریا واقع شده و تنها یک دهانه ورودی دارد. داخل غار می‌توانید رودخانه‌ای زیبا و خروشان را ببینید که در انتها به یکی از زیباترین آبشارهای این منطقه می‌رسد. غیر از رودخانه، داخل غار آویشو قندیل‌هایی از جنس آهک از سقف و دیوار آوریزان هستند که بلندی برخی از آنها به یک متر می‌رسد.
زمانی‌که می‌خواهید از غار عبور کنید تجهیزات کافی همراه داشته باشید و با دقت از میان قندیل‌ها عبور کنید. داخل غار جانوارنی مثل خفاش، آبدزدک و حلزون وجود دارند که می‌توانید از نزدیک ببیند. قدمت غار به بیش از 75 میلیون سال قبل باز می‌گردد و با قدم گذاشتن در آن احساس می‌کنید وارد بخشی از تاریخ شده‌اید.
3- آبشار رامینه
آبشار رامینه که در بالادست جاده اصلی ماسال و در دل جنگل قرار گرفته یکی از جاذبه‌های طبیعی ماسال است. این آبشار پُرآب که با شیب تندی روی سنگ‌ها می‌ریزد، منظره‌ای زیبا ایجاد کرده است. برای استراحت نیز یا می‌توانید چادر بزنید، یا اینکه در هتل رامینه که درست روبروی آبشار قرار گرفته اقامت کنید.
سوغاتی‌های این شهر زیبا
اگر از آن دسته افراد هستید که در سفر به ماسال یا هر شهر دیگری به دنبال خرید سوغاتی و یادگاری می‌گردید، باید بدانید که با دستی پُر از ماسال برخواهید گشت. شیرینی‌ها و صنایع دستی ماسالی‌ها بسیار جذاب است و با خرید آنها می‌توانید اطرافیان‌تان را در بازگشت از سفر، حسابی خوشحال کنید. شال‌بافی، قلاب‌دوزی، حصیربافی، گلیم‌بافی و هنرهایی از این دست در ماسال زیاد است و به همین خاطر می‌توانید در فروشگاه‌ها و بازارهایش به سوغاتی‌های زیبایی برسید.
اجازه بدهید که به مقوله سوغاتی در سفر به ماسال کمی بیشتر بپردازیم و برای‌تان بگوییم که می‌توانید به بازارهای ماسال زیبا بروید و چه چیزهایی بخرید:
زرین نان: یکی از نان‌های سنتی گیلانی است که در ماسال و شاندرمن پخته می‌شود و خمیری دارد که میانه آن را با موادی نظیر زردچوبه، دارچین، شکر، گردو، آردبرنج و… پُر می‌کنند. این نان خوشمزه روی سنگی داغِ داغ پخته می‌شود و بسیار طعم و بوی خوشی دارد.
بافتنی‌هایی از جنس پشم: شال‌ها، دست‌کش‌ها و انواع لباس‌های پشمی با طرح‌‌ها و نقش‌های سنتی هم از صنایع دستی مهم ماسال است که در سفر به آن می‌توانید برای خود یا به عنوان هدیه برای دوستان و خانواده‌تان تهیه کنید.
تولیدات چوبی متنوع: نازک‌کاری چوب و خراطی هم از جمله هنرهای دیگر شمالی‌هاست که در سفر به ماسال می‌توانید از نزدیک شاهد آن باشید. شمال است و صنایع دستی چوبی آن دیگر. با سر زدن به فروشگاه‌ها و مغازه‌های مختلف ماسال هم می‌توانید انواع وسایل و ظروف چوبی را خریداری کنید. اشیایی از جنس چوب همیشه جذاب و زیبا هستند و حسی از طبیعت را به محیط پیرامون‌شان منتقل می‌کنند.
انواع دیگری از صنایع دستی در ماسال هم وجود دارد که با حضور در مغازه‌ها و بازارهای آن می‌توانید به خریدشان مشغول شوید.
بهترین زمان سفر به این بهشت چه فصلی است؟
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید درباره سفررفتن در ذهن داشته باشید، انتخاب مناسب‌ترین زمان سفر است. برای سفر به ماسال هم باید از اواسط بهار تا آخر تابستان برنامه‌ریزی کنید. همان‌طور که گفته شد، ماسال از نقاط مرتفع گیلان است. پس تعجب ندارد که در بهار و تابستان، آب‌وهوای دلنشین و مطبوعی دارد.
سرزدن به مناطق ییلاقی ماسال از بهترین کارهایی است که می‌توانید در سفر به این شهر ترتیب بدهید. یکی از جذاب‌ترین نقاط ییلاقی گیلان یعنی اولسبلانگاه در ماسال قرار دارد.
دهکده ییلاقی اولسبلنگاه از جنوب ماسال حدود ۲۵ کیلومتر فاصله دارد. گذراندن تابستان یا بهار در کلبه‌های چوبی این منطقه سرسبز و مرتفع حال و هوای دلربایی دارد. فکر کنید، در کلبه چوبی‌تان را باز می‌کنید و با تپه‌ای سبز در همسایگی جنگلی زیبا روبه‌رو می‌شوید. عالی نیست؟ اگر صبح خیلی زود از خواب بیدار شوید و سری به بیرون کلبه‌های چوبی بزنید هم شاهد اقیانوسی از ابر و مه خواهید بود که دورتان را می‌گیرند و انگار شما را به سرزمینی فرازمینی منتقل می‌کنند.
راستی فراموش نکنید که در حوالی ییلاق اولسبلنگاه در روستایی به نام گیلوانه می‌توانید بر سر مزار میرزاکوچک‌خان جنگلی هم بروید. ماجرای مرگ این مرد بزرگ زیاد خوشایند نیست. او در فرار خود به سمت خلخال از شدت سرمای زیاد هوا یخ می‌زند و جانش را از دست می‌دهد.
گشت‌وگذار در ییلاق ماسال یعنی بازدید از صحنه‌های سبز و مه‌گرفته‌ای که حالتان را خوب و رخوت و لختی زندگی شهری را از وجودتان تا حدی پاک می‌کند. اولسبلنگاه برق‌کشی نشده است و با وجود موتور برق است که نور لازم برای کلبه‌های ییلاقی تأمین می‌شود. این یعنی، همه چیز در حدی بکر در این مکان باقی مانده است. البته شهرت ییلاق زیبای ماسال باعث شده تا پای شمار بیشتری از گردشگران به آنجا باز شود. امیدواریم که این استقبال به بهای تخریب و دست‌خوردگی طبیعت بکر ماسال تمام نشود.
در آخر
طبیعت شمال واقعا نعمتی بزرگ است که با سفر به ماسال یا تک‌تک شهرهای گیلان و مازندران متوجه آن خواهید شد. جالب نیست؟ در کشوری زندگی می‌کنیم که شمالش سبز و مرطوب است و در گوشه‌های مختلف آن، انواع آب‌وهوا دیده می‌شود؟ این کشور زیبا نیاز به رسیدگی و عشق کسانی دارد که با مسئولیت و احترام از آن پاسداری و حفاظت کنند.